Vechten als overlevingsstrategie

Iedereen kent momenten waarop vechten de enige optie lijkt. Een ruzie waarin je koste wat kost je gelijk wilt halen, de drang om te presteren om te bewijzen dat je goed genoeg bent, of een diepgeworteld wantrouwen naar anderen toe. Voor sommige mensen is vechten niet zomaar een reactie, maar een automatische overlevingsstrategie die hun leven beïnvloedt.

De vechtstrategie wordt geactiveerd wanneer je een bedreiging ervaart en instinctief besluit om de controle te nemen, grenzen te bewaken of letterlijk of figuurlijk te strijden. Hoewel deze reactie oorspronkelijk bedoeld was om jezelf te beschermen, kan het op de lange termijn leiden tot conflicten, stress en gevoelens van eenzaamheid

Wat gebeurt er? 

De vechtstrategie ontwikkelt zich meestal in de vroege jeugd en dient, op dat moment, als een beschermingsmechanisme. Het onderliggende gevoel is vaak angst of pijn, maar om dit niet te voelen, leert het kind zich schrap te zetten en gaat in de aanval. Bijvoorbeeld in gezinnen waar kwetsbaarheid werd gezien als zwakte, kon boosheid of strijd de enige geaccepteerde manier zijn om gevoelens te uiten.

Wanneer je opgroeit in een omgeving waar het nodig was om voor jezelf op te komen of om je stem te doen laten gelden. Je hebt dan geleerd om assertief te zijn, misschien moest je wel ‘de strijd aan’ tegen oudere broers of zussen en heb je het gevoel ontwikkeld dat je jezelf moet overschreeuwen om te laten zien dat je er ook bent! Of misschien was je wel de oudste in het gezin en droeg je verantwoordelijkheden niet passend bij jouw leeftijd van toen, nam je de zorg voor de overige kinderen en zorgde je dat er naar je geluisterd werd door je autoritair op te stellen en boos te worden als er niet geluisterd werd. Het kan ook zijn dat je letterlijk fysiek van je terug moest vechten om jezelf te beschermen. 

Wanneer je je vaak machteloos voelde omdat je opgroeide in een onvoorspelbare omgeving, dan kun je een sterke behoefte hebben om  het gevoel van machteloosheid te willen ombuigen naar controle; je wilt dan zelf de wereld en de mensen om je heen ‘in de hand houden’. Dat is meestal een gevecht op zich. 

Vechtstrategie als primaire overlevingsmodus 

Wanneer vechten jouw tweede natuur is geworden, dan zul je jezelf wel in een aantal gedragingen herkennen: 

• Je hebt behoefte aan controle 

• Je vindt het makkelijker (veiliger) om boosheid of irritatie te tonen dan je kwetsbaar op te stellen

• Je hebt een competitieve houding en je stelt hoge eisen aan jezelf 

• Je hebt moeite met autoriteit en je komt geregeld in conflictsituaties terecht (op het werk en in relaties) 

• Wanneer je ‘dreiging’ voelt maak je je groot en stel je je dominant of intimiderend op (geeft je een gevoel van macht)

• Je bent vaak op je hoede en stelt je defensief op bij kritiek 

Wanneer het voor je voelt als dat je de situatie en de mensen om je heen onder controle hebt, dan verdwijnen de onderliggende gevoelens van angst of onzekerheid naar de achtergrond. Dat geeft je een gevoel van veiligheid. Ergens zijn er overtuigingen ontstaan dat kwetsbaarheid tot pijn en afwijzing leidt waardoor je jezelf in bescherming moet nemen, dat de oplossing tegen machteloosheid controle is en dat presteren of de beste zijn het middel is om liefde en erkenning te krijgen. 

Patroon doorbreken 

Patronen doorbreken vraagt om bewust te worden van jouw gedrag en hoe je deze strategie in stand houd, kun je leren herkennen wanneer je een oud patroon inzet in het hier en nu. Het zal je helpen om te onderzoeken welke behoeften, gevoelens en emoties onder de vechtstrategie schuilen. Daarnaast helpt het

ook om een pauze te nemen wanneer je in de aanval dreigt te schieten en afstand te nemen van de vechtstand. Je kunt leren om krachtig en assertief te zijn zonder te hoeven vechten.

  Van vechten naar kracht in balans

De vechtstrategie is een overlevingsmechanisme dat ooit nuttig was, maar op de lange termijn destructief kan zijn. Ware kracht zit niet in controle, dominantie of perfectionisme, maar in het vermogen om zowel krachtig als kwetsbaar te zijn zodat je echter verbinding, rust en veiligheid creëert in situaties en in het contact met de mensen om je heen.