Deze term is geïntroduceerd door Dr. Jonice Webb, waarbij er gerefereerd wordt naar het gezin van herkomst waarbij de primaire verzorgers (of ouders) niet in staat waren om met de emoties en behoeften van hun kind(eren) om te gaan.
Het kan zijn dat ouders zelf niet hebben geleerd om met emoties en gevoelens om te gaan en ze te uiten op een gezonde manier. Zulke ouders hebben moeite om zich aan te passen aan de gevoelswereld en behoeften van het kind; om die behoeften op te merken en er adequaat op in te spelen. Wanneer hun kind emoties toont kan het confronterend zijn voor zulke ouders en wuiven ze deze liever weg, omdat het dus ook de eigen emoties doet opspelen, waarvan ze niet geleerd hebben om deze te (door)voelen. Zij hebben gebrekkige emotionele vaardigheden, ondanks hun inzet en goede bedoelingen.
In een gezin waar emotionele verwaarlozing plaatsvindt, kom je bijvoorbeeld als kind overstuur thuis van school. Er is geen tijd, aandacht en ruimte om te geven aan wat er is gebeurd omdat de ouder moet werken. Of er is wél ruimte om het erover te hebben en de ouder vult aan dat het wel allemaal zal meevallen! Hierdoor leer je van kleins af aan al dat wat je voelt niet klopt en er niet toe doet. Wanneer het keer op keer gebeurt, leer je dat er iets met jou niet klopt en dat jij er niet toe doet. Het kan ook zijn dat je als tiener urenlang geïsoleerd op jouw kamer zat zonder dat er iemand naar je omkeek. Keer op keer leer je dat je niet gezien wordt, dat je onzichtbaar bent. Die boodschappen integreer je en worden geloofsovertuigingen.
Wanneer emotionele verwaarlozing niet gepaard gaat met zichtbaar schrijnende problematieken, zoals geweld of verslavingen, kan het lastig zijn om emotionele verwaarlozing te identificeren. Het gaat namelijk over iets wat er niet was en dat is moeilijk aan te geven, want je ervaart hoe het bij jouw thuis ging als ‘normaal’, je weet dus niet beter. Hoe geef je woorden aan iets wat je onbewust hebt gemist? Toch kan het voor kinderen erg pijnlijk en verwarrend zijn om hun binnenwereld niet te kunnen delen, zich niet te kunnen uiten en zich niet begrepen te voelen wanneer ze dat proberen.
Cliënten komen vaak naar mijn praktijk en beschrijven hun gezinssituatie en hun jeugd als: 'Goed, was niets mis mee.' Zij groeiden op in een ogenschijnlijk gezond familiesysteem en voelen zich vaak schuldig; hun ouders hebben altijd hard gewerkt, er was eten op tafel, mooie kleren en vakanties. Het kon niet op! En zij hebben het zelf ook prima voor elkaar in hun leven: een goede baan en een mooi gezin. Toch is er aan de binnenkant een ‘onverklaarbaar’ gevoel van leegte; het gevoel dat ze anders zijn en dat ze nergens bij horen.
Wat is er toch aan de hand?
Gevoelens en emoties horen bij onze kern. Wanneer ze dus niet opgemerkt of gevalideerd worden, is het alsof ze er niet mogen zijn. In gezinnen waar emotionele verwaarlozing plaatsvindt, is de boodschap dat gevoelens er niet toe doen; ze zijn een last, alsof er iets mis is met voelen. Zodoende leer je om gevoelens en emoties te onderdrukken door ze te negeren of verdoven (door alcohol, seks, eten, et cetera).
Door geen aandacht te schenken aan emotionele behoeften en gevoelens, negeer je een deel van jezelf en raak je van jouw kern verwijderd. Je voelt een leegte. Vele cliënten hebben moeite met hun gevoel onder woorden brengen of aangeven welke behoeften zij hebben. Zij blijven liever in het rationele. Dit maakt het ook lastig, in contact met anderen, om tot een dieper niveau van verbinding te komen en omgaan met andermans gevoelens.
De boodschap die zich genesteld heeft in jouw systeem, heeft te maken met overtuigingen als:
- Ik ben niet belangrijk.
- Ik doe er niet toe.
- Ik word niet gezien/gehoord.
- Er is iets mis met mij
et cetera.
Om het tegendeel te bewijzen, zul je behoefte hebben aan externe validering. Je kunt gedrag vertonen als (over)presteren zodat je aangeprezen wordt, perfectionistische trekken hebben zodat je gezien wordt, et cetera. Alle aandacht en erkenning die je van buitenaf zult ontvangen, lossen het werkelijke probleem niet op: jezelf waardig genoeg vinden.
Emotionele verwaarlozing en codependentie hebben vele overeenkomsten; perfectionisme, een lage eigenwaarde, verlatingsangst, overgevoeligheid voor kritiek, ongemak bij sterke emoties, gevoelens buitensluiten, andermans behoeften voor eigen behoeften plaatsen, niet kunnen aangeven van eigen behoeften en problemen met vertrouwen.
Het kind in jou heeft iets wezenlijks gemist in het gezin van herkomst, wat in de weg zit in het leven als volwassene op gebied van relaties en intimiteit. Wat je tekort bent gekomen op emotioneel vlak, kun je leren om aan jezelf te geven, zodat je niet afhankelijk bent van andermans erkenning. De eerste stap is om kennis te maken met het kind in jou…