In het Twaalf Stappen Programma leren we hoe de effecten van opgroeien in een disfunctioneel gezin ons als volwassenen beïnvloeden.
“Alcoholisme is een familieziekte. We werden codependents en namen de kenmerken van die ziekte over, zelfs zonder ooit gedronken te hebben.”
Dit kenmerk belicht hoe de invloed van een disfunctionele omgeving, zoals een gezin waarin alcoholisme een rol speelt, verder reikt dan de persoon die drinkt. Zelfs zonder zelf ooit alcohol te gebruiken, kunnen kinderen van alcoholisten (en andere disfunctionele gezinnen) de gedrags- en denkpatronen overnemen die bij de ziekte horen.
Wat betekent dit?
Alcoholisme wordt vaak gezien als een individuele strijd met verslaving. Maar in werkelijkheid is het een familieziekte, omdat het gedrag, de communicatie en de emotionele dynamiek in het gezin diepgaand beïnvloed worden.
Voor kinderen die opgroeien in deze omgeving, betekent dit:
1. Codependency (afhankelijkheid van anderen):je leert dat je eigenwaarde afhankelijk is van het voldoen aan de behoeften van anderen, vaak ten koste van jezelf. Deze copingmechanisme was in de jeugd nuttig, maar het belemmert gezonde relaties en persoonlijke groei in het volwassen leven.
2. Ongezonde overlevingstechnieken; om te overleven in een chaotisch gezin, ontwikkel je gedragingen zoals pleasen, perfectionisme, controle willen houden en emoties onderdrukken.
3. Intergenerationele impact; zelfs als je het gezin verlaat, kunnen de patronen die je hebt aangeleerd blijven doorwerken in je relaties, werk en zelfbeeld.
4. Overnemen van ziektekenmerken; zonder zelf alcohol te gebruiken, kun je de kenmerken van alcoholisme aannemen, zoals impulsiviteit, emotionele instabiliteit en het vermijden van verantwoordelijkheid.
Hoe werkt alcoholisme als familieziekte?
Alcoholisme is niet alleen een fysieke verslaving; het beïnvloedt ook de emotionele dynamiek in een gezin. Onvoorspelbaarheid en angst zijn kenmerkend voor een gezin waar alcoholisme is. Het kent een chaotische sfeer, wat leidt tot een constante staat van alertheid, waarin kinderen proberen conflicten te vermijden en zich aanpassen aan de stemming van de ouder. Gezinnen met alcoholisme hebben vaak ongezonde communicatiepatronen, zoals geheimhouding, ontkenning en beschuldiging. Kinderen leren hierdoor niet openlijk te praten over gevoelens of problemen. Kinderen in deze gezinnen worden vaak gedwongen om te “functioneren” als volwassenen, waardoor ze hun eigen behoeften en emoties onderdrukken en waardoor ze veel te grote verantwoordelijkheden dragen, niet passend bij hun leeftijd. Omdat de focus ligt op de verslaafde ouder, krijgen kinderen vaak niet de emotionele steun die ze nodig hebben. Dit creëert een gevoel van eenzaamheid en ontoereikendheid dat kan voortduren in het volwassen leven.
Veel volwassen kinderen van alcoholisten herkennen de volgende gedragingen:
• Je voelt je verantwoordelijk voor de emoties en problemen van anderen.
• Je hebt moeite om voor jezelf op te komen.
• Je hebt de neiging om relaties aan te gaan met mensen die onstabiel of emotioneel onbereikbaar zijn.
• Je ervaart angst of schuldgevoelens bij het stellen van grenzen.
• Je voelt je ongemakkelijk bij rust en stabiliteit, alsof je altijd alert moet zijn.
Herstellen van de impact van alcoholisme in het gezin
Het is mogelijk om de patronen van codependency en disfunctioneel gedrag te doorbreken. Herstel begint met zelfbewustzijn en het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen leven. Het erkennen van de impact van een disfunctioneel gezin is een cruciale eerste stap. Dit betekent niet dat je je ouders of het verleden de schuld geeft, maar dat je begrijpt hoe het je heeft gevormd. In herstel leer je om jezelf te waarderen, los van wat je voor anderen doet en je leert over gezonde relaties. Waarschijnlijk ben je gewend om altijd beschikbaar te zijn voor anderen, maar dat dit niet hoeft en dat je daarin grenzen mag leren stellen is een belangrijk onderdeel van herstel. Je mag jezelf en jouw eigen behoeften op plaats nummer 1 zetten!
Een pad naar herstel en vrijheid
De impact van een disfunctioneel gezin reikt verder dan wat aan de oppervlakte zichtbaar is. Het pad naar herstel leert je om de schadelijke patronen los te laten en een gezonder, vrijer leven te leiden. Het is bevrijdend om te ontdekken dat jouw leven echt over jou mag gaan, dat je voor jezelf mag zorgen en daarna komt de rest. Door jezelf de ruimte te geven om te helen, kun je de controle over je leven terugnemen. Herstel is mogelijk met geduld en compassie voor jezelf.
Art by Shawna erback (Bron: internet)