In het Twaalf Stappen Programma helpt de Laundry List ons inzicht te krijgen in de gevolgen van een disfunctionele jeugd. Het kenmerk in deze blog is een copingmechanisme dat veel volwassen kinderen van alcoholisten of andere disfunctionele gezinnen gebruiken om te overleven:
“We hebben de gevoelens uit onze traumatische jeugd weggestopt, en zijn het vermogen om te voelen - of onze gevoelens te uiten - kwijtgeraakt, omdat het teveel pijn doet."
Dit kenmerk wijst op het patroon van emotionele onderdrukking als overlevingsstrategie. Wat ooit noodzakelijk was om te overleven, kan in het volwassen leven een belemmering worden voor het aangaan van betekenisvolle relaties en het leiden van een vervullend leven.
Wat betekent dit?
Als kind in een disfunctioneel gezin is er vaak geen ruimte voor je eigen emoties. Je gevoelens worden niet erkend, of erger nog, ze worden veroordeeld of genegeerd. Om te overleven, leer je je emoties te negeren, te onderdrukken of volledig af te sluiten. Er ontstaat een patroon van ontkenning; de emoties zijn er niet.
Dit leidt vaak tot:
1. Emotionele verdoving: Je voelt je losgekoppeld van je eigen emoties, alsof je leven in een waas verloopt.
2. Moeite met empathie: Omdat je geen toegang hebt tot je eigen gevoelens, kun je ook moeite hebben om de emoties van anderen volledig te begrijpen of erop te reageren.
3. Ongezonde copingmechanismen: In plaats van je emoties te voelen en verwerken, grijp je misschien naar middelen zoals alcohol, werk, eten of relaties om pijn te vermijden.
4. Angst voor kwetsbaarheid: Het toelaten van gevoelens lijkt overweldigend of gevaarlijk, waardoor je afstand houdt van jezelf en anderen.
Waarom gebeurt dit?
Het vindt zijn oorsprong in de kindertijd en is vaak een reactie op een traumatische of emotioneel verwaarlozende omgeving. In een chaotisch of gewelddadig gezin kan het uiten van emoties gevaarlijk voelen. Verdriet, angst of woede tonen kan leiden tot straf, spot of afwijzing. Door je gevoelens te onderdrukken, beschermde je jezelf tegen verdere pijn. In disfunctionele gezinnen worden de behoeften en emoties van kinderen vaak ondergeschikt gemaakt aan die van de volwassenen. Je leert dat jouw gevoelens er niet toe doen. Trauma’s uit de jeugd, zoals verwaarlozing, mishandeling of verslaving in het gezin, brengen een enorme hoeveelheid pijn met zich mee, overweldigend. Het wegstoppen van deze gevoelens wordt een manier om te overleven.
Hoewel het onderdrukken van emoties in de kindertijd een overlevingsstrategie was, kan het in het volwassen leven tot problemen leiden.
1. Emotionele afstand: je kunt moeite hebben om diepe, betekenisvolle relaties aan te gaan, omdat je je eigen emoties niet volledig voelt of deelt.
2. Onverwerkte pijn: onderdrukte emoties verdwijnen niet; ze manifesteren zich vaak in de vorm van angst, depressie of fysieke klachten.
3. Zelfdestructief gedrag: het vermijden van emoties kan leiden tot verslavingen, perfectionisme of andere copingmechanismen die je op de lange termijn schaden.
4. Gemis aan vreugde: door jezelf af te sluiten voor pijnlijke emoties, sluit je jezelf ook af voor vreugde, liefde en andere positieve gevoelens.
In herstel
Het proces van herstel draait om het opnieuw leren voelen, erkennen en verwerken van emoties. De eerste stap is het erkennen dat je je gevoelens hebt onderdrukt als overlevingsstrategie. Dat was destijds nodig, maar in het volwassen leven dient het niet langer. Je kunt leren om ruimte te maken voor emoties en ze te verkennen: het zal soms zelfs lastig zijn om woorden te geven aan hetgeen je voelt. Welke emoties zijn er eigenlijk? En welke voel ik? Het opnieuw leren voelen vergt tijd en aandacht. Bewust dagelijks een aantal keer stilstaan en jezelf de vraag stellen: hoe voel ik me? Alles waarnemen wat zich afspeelt in je binnenwereld: wat merk je op? Misschien onrust, gejaagdheid, een brok in de keel of een knoop in de maag, tintelingen, een bepaalde druk op de schouders. Het lichaam scannen geeft je lichaamsbewustzijn en haalt je uit het hoofd. Daarmee kun je een begin maken om te luisteren wat je lichaam je vertelt en opnieuw leren voelen.
De kracht van emoties
Hoewel het toelaten van gevoelens eng en overweldigend kan lijken, is het ook een weg naar vrijheid. Emoties zijn een essentieel deel van het mens-zijn; ze verbinden ons met onszelf en met anderen. Door de pijn van je jeugd te erkennen en te verwerken, kun je ruimte maken voor vreugde, liefde en vervulling in je leven. Het herstellen van je vermogen om te voelen is niet alleen een daad van zelfzorg, maar ook een stap naar een authentiek en betekenisvol leven.
Art by Shawna Erback (Bron: internet)